آموزش پلاک خوانی موتورهای تکفاز و سه فاز پلاک مشخصات بر روی بدنه الکتروموتور نصب می شود و به منزله شناسنامه الکتروموتور است. در واقع، از روی پلاک مشخصات می توانیم تشخیص دهیم که موتور تک فاز است یا سه فاز، دارای چه قدرتی است، همچنین تعداد دور روتور، جریان و ولتاژ نامی، فرکانس، نوع اتصال (ستاره یا مثلث)، ضریب قدرت، درجه حرارت عایقی، نوع حفاظت و سایر شرایط کار موتور روی پلاک قید می شود. زیرا آشنایی با پلاک مشخصات موتورها، یکی از مهمترین نکاتی است که باید قبل از هر چیز مورد توجه تعمیرکار قرار گیرد. اطلاعات هر موتور مانند ولتاژ کاری، نحوه ی سربندی، میزان جریان کشی و ... بسیار مهم بوده و بایستی در انتخاب الکتروموتور به اطلاعات روی پلاک موتور توجه نمود.
در این مقاله قصد داریم در مورد موضوع آموزش نحوه پلاک خوانی موتورهای تکفاز و سه فاز بپردازیم و مشخصات مهم را از روی پلاک آن استخراج کنیم. پس با آبادیزل همراه باشید:
نام برند موتور (تولیدکننده موتور)
پلاک موتور چیست؟
پلاک موتور یک صفحه فلزی می باشد که مشخصات مهم هر موتور مانند ولتاژ، جریان و… روی آن نوشته است و روی تمام الکتروموتورهای صنعتی نصب شده است.
پلاک الکتروموتور(Electromotor Nameplate) یا نام‌پلیت الکتروموتور، یک تابلوی معمولاً فلزی یا پلاستیکی است که بر روی بدنه الکتروموتور نصب میشود. این پلاک حاوی اطلاعات مهمی در مورد مشخصات الکتروموتور است و به عنوان یک برچسب شناخته میشود. این اطلاعات بر روی پلاک الکتروموتور برجسته شده و ممکن است به صورت چاپ یا نقش‌برجسته باشند.
پلاک الکتروموتور به عنوان یک منبع اطلاعات مرجع مهم است و برای نصب، عیب یابی، تعمیر و نگهداری الکتروموتورها استفاده میشود.
نام برند موتور (تولیدکننده موتور)
نام و برند الکتروموتور را نمایش میدهد. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا الکتروموتور را شناسایی کنید و با تولیدکننده مربوطه در صورت نیاز به پشتیبانی یا قطعات یدکی با آنها تماس حاصل فرمایید.
معمولا نام برند موتور در پلاک آن در قسمت بالایی پلاک قرار گرفته و همچنین در بعضی مواقع نام این برند همراه با لوگوی مربوطه شرکت تولید کننده است. در بعضی مواقع نیز نام برند موتور به شکل بولد حک شده است.
شما می‌توانید بر روی قسمت بالایی پلاک الکتروموتور و یا از روی کد مشخصه، به برند سازنده موتور الکتریکی پی ببرید. برخی از سازندگان موتور الکتریکی یک کد مشخص را برای محصولات خود تعریف کرده و بر اساس آن هر یک از دستگاه‌ها را نام‌گذاری می‌کنند.
تیپ موتور (Type)
نوع الکتروموتور را مشخص می‌کند، مانند موتور جریان مستقیم (DC) یا موتور جریان متناوب (AC) و نوع موتورهای سنکرون و آسنکرون. هر کارخانه دارای چندین نوع موتور مختلف با مشخصات مختلف است که هر کدام یک تایپ یا یک مدل خاص محسوب میشود . با دادن نوع یا تایپ یک برند به فروشنده دیگر نیازی به گفتن اطلاعات اضافی نیست چرا که هر تایپ موتور مشخصات ثابتی دارد. در قسمت تیپ موتور که در پلاک ثبت شده مدل موتور با سریال مخصوص خودش ثبت شده است که در بعضی مواقع با گفتن مدل موتور به مشخصات مربوط به آن دسترسی خواهیم داشت.
تایپ موتور مانند مدل گوشی است، همانطور که هر شرکت صدها مدل گوشی دارد و هر مدل هم مشخصات خاص خودش را دارد، هر کارخانه الکتروموتور ممکن است ده ها مدل موتور دارد با تایپ مخصوص خودش.
توان موتور
قدرت الکتروموتور، که به وات (Watt) یا کیلووات (Kilowatt) نشان داده میشود، مقدار توانی است که الکتروموتور می‌تواند تولید کند. این مقدار بر اساس توان واقعی (Real Power) الکتروموتور در حالت عادی محاسبه میشود. توان موتور به دو صورت بیان میشود یکی بر حسب کیلو وات که 4KW بیان شده است و یا توسط اسب بخار (HP) که در برخی مدل‌های موتور 5.5 HP بیان شده بود.(می دانیم هر اسب بخار برابر است با 746 وات)
برای تبدیل اسب بخار به کیلو وات هم کافیست تعداد اسب بخار را در عدد ۷۴۶ ضرب کنیم و نتیجه را بر ۱۰۰۰ تقسیم نماییم که توان بر حسب کیلو وات به دست آید.
ویا برای تبدیل کیلو وات به اسب بخار باید عدد کیلو وات را در ۱۰۰۰ ضرب کنیم و نتیجه را بر ۷۴۶ تقسیم کنیم.
فرکانس (HZ- freq)
فرکانس نامی (Rated Frequency) نشان میدهد که الکتروموتور برای عملکرد بهینه به چه فرکانسی نیاز دارد. برای بیشتر الکتروموتورهای صنعتی، فرکانس 50 هرتز (در کشورهایی مانند ایران) یا 60 هرتز استفاده میشود.
یکی دیگر از اطلاعات مهم فرکانس کاری هر موتور است که روی پلاک موتور قید شده است، که در کشور ما این عدد ۵۰ هرتز است اما ممکن است در کشورهای دیگر این عدد تغییر نماید مثلا در آمریکا یا کانادا این عدد به ۶۰ هرتز می رسد.
ولتاژ (Voltage)
ولتاژ نامی (Rated Voltage) نشان میدهد که الکتروموتور برای عملکرد بهینه به چه ولتاژی نیاز دارد. برای الکتروموتورهای صنعتی معمولاً ولتاژ سه فاز 380 ولت یا 400 ولت مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای موتور های تکفاز معمولا ولتاژشان 110 تا 230ولت می‌باشد.
یکی از مهمترین موارد در پلاک خوانی موتور تشخیص ولتاژ کاری موتور است، این اعداد و علائم بیانگر این هستند که باید موتور با چه سربندی و در چه ولتاژی در برق ایران راه اندازی شود، ممکن است یک الکتروموتور شرایط راه اندازی با برق ایران را اصلا نداشته باشد. میزان ولتاژ تعیین کننده نوع راه اندازی الکتروموتور است. همچنین مقدار ولتاژ از مقادیر بسیار مهم در پلاک موتور است.
جریان (A – amps)
میزان جریان کشی موتور از شبکه را نمایش می دهد. جریان نامی (Rated Current) مقدار جریانی است که الکتروموتور در حالت عادی مصرف می‌کند. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا بتوانید سیستم برق را به طور مناسب برای الکتروموتور تنظیم کنید و ریزش مدار را جلوگیری کنید. آمپر در پلاک موتور معمولا با حرف A یا amps نشان داده میشود.
مقدار آمپر بیانگر میزان جریان مصرفی الکتروموتور است. معمولا در پلاک موتورها جریان با دو مقدار بیان شده که در این جور مواقع مقدار جریان بیشتر حداکثر جریان مصرفی است.
میزان سرعت (speed/ rpm)
سرعت الکتروموتور، که به دور در دقیقه (RPM) نشان داده میشود، سرعت چرخش شفت الکتروموتور را نشان میدهد. این اطلاعات مهم است زیرا به شما کمک می‌کند تا الکتروموتور را برای کاربردهای مختلفی مانند پمپ‌ها، فن‌ها، کمپرسورها و غیره انتخاب کنید.
یکی دیگر از موارد مهم در هنگام پلاک خوانی موتور سه فاز و تک فاز، rpm است، این عدد بیانگر میزان سرعت چرخش روتور برحسب دور بر دقیقه می باشد که ممکن است با نماد r/min هم نمایش داده شود.
کارکرد الکتروموتور (Duty)
کارکرد الکتروموتور را نشان میدهد، مانند کارکرد مداوم (Continuous Duty)، کارکرد تکی (Intermittent Duty) و کارکرد متناوب (Reversible Duty).
مشخص کننده مدت زمان کارکرد موتوردر بار نامی می باشد که قالبا این مشخصه S1 است و به معنای دائم کار بودن موتور در بار نامی است. البته ممکن است موتور ما به جای duty s1 مشخصه دیگری نیز داشته باشد که موارد تکمیلی در جدول زیر آمده است.
نحوه ی اتصال (CONN)
نحوه ی اتصال و سر بندی موتور را نمایش میدهد که ممکن است به صورت ستاره Y یا مثلث D و یا هر دو باشد.
اتصالات یا "CONN" در پلاک الکتروموتور به روش های اشاره دارند که الکتروموتور به سیستم برق متصل می شود. نحوه اتصال معمولاً بر اساس نوع الکتروموتور و نوع سیستم برقی است که در آن استفاده میشود. در ادامه، برخی از اتصالات معمول در پلاک الکتروموتور را بررسی کرد:
دلتا (Δ)
در اتصال دلتا، سه فاز الکتروموتور به صورت یک شکل مثلثی به هم متصل می‌شوند. این نوع اتصال معمولاً برای الکتروموتورهای سه فاز استفاده می شود.
ستاره (Y)
در اتصال ستاره، سه فاز الکتروموتور به صورت یک شکل ستاره‌ای به هم متصل می‌شوند. این نوع اتصال نیز برای الکتروموتورهای سه فاز استفاده میشود و معمولاً در سیستم‌هایی که نیاز به کنترل‌های کنترلی و استفاده از آنها دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
Wye-Delta (Y/D)
این نوع اتصال یک ترکیب از اتصالات ستاره (Y) و دلتا (D) است. در این حالت، در ابتدا الکتروموتور به شکل ستاره و سپس به شکل مثلثی مرتبط میشود. این نوع اتصال برای کاربردهایی مناسب است که نیاز به شروع موتور با کمتری دارند.
اتصال سیم‌پیچی (Wire Connection)
در برخی از الکتروموتورها، اتصال سیم‌ها به صورت مستقیم و بدون ویژگی‌های خاصی انجام میشود. در این حالت، پلاک الکتروموتور ممکن است اتصال سیم‌ها را به صورت مستقیم نشان دهد، به عنوان مثال با استفاده از علامت‌های "1-2-3" یا "UVW" میزان جزئیات و نحوه نمایش اتصالات در پلاک الکتروموتور ممکن است به تولید کننده و استانداردهای مربوطه متفاوت باشد.
سریال موتور (NO)
هر کدام از الکتروموتورهای تولید شده در کارخانه یک سریال مخصوص به خود را دارند و این کد یکتا می‌باشد. مانند سریال گوشی های موبایل که هر مدل از گوشی های مختلف با سریال های مختلفی تولید شده است.
شماره سریال الکتروموتور را نشان می دهد که برای شناسایی یکتا الکتروموتور استفاده می شود.
محافظت موتور (IP)
نوع محافظت موتور در برابر نفوذ اجسام خارجی مانند گرد و غبار و رطوبت را نشان می دهد. مثلا اگر آی پی موتور ما در پلاک خوانی موتور IP 66 ذکر شده باشد یعنی موتور الکتریکی ما در برابر گردو غبار و جریان آب مقاوم است.
کلاس حفاظتی نشان میدهد که الکتروموتور در برابر ورود ذرات مختلف گرد و غبار و بسیار مقاوم است. معمولاً با حروف IP (Ingress Protection) و عددی مانند IP55 نشان میدهد، که هر عدد نشانگر سطح حفاظت در برابر یک نوع ذرات خاص است.
ضریب قدرت(CosΦ)
کسینوس فی یا PF(power factor) شاخصی است که با پیدایش بارهای خازنی و سلفی به وجود می آید و در صنعت نیز این عدد بسیار برای ما مهم است چرا که باعث جریان کشی شده و هزینه برای صاحب صنعت می تراشد.
کسینوس فی موتور بین عدد ۰ تا۱ تغییر می کند و هر چه این عدد به یک نزدیک تر باشد برای ما بهتر است و تمام تلاش مهندسین برای استاندارد کردن این عدد است چه در طراحی و چه در اصلاح ضریب.
ضریب قدرت نشان میدهد که در چه میزان الکتروموتور برق را به توان مکانیکی تبدیل می‌کند. ضریب قدرت بالا به معنای بهره‌وری بالای الکتروموتور است.
کلاس حرارتی موتور (INS CL)
کلاس حرارتی موتور (Insulation Class) در پلاک موتور به مقاومت حرارتی عایق‌های الکتریکی داخل موتور اشاره دارد. این کلاس نشان میدهد که موتور در چه دمایی می‌تواند به طور مطمئن عمل کند و عایق‌های داخلی موتور تحت شرایط حرارتی مشخصی مقاومت خواهند داشت.
در پلاک موتور، کلاس حرارتی موتور با استفاده از حروف مشخص شده نمایش داده میشود. برخی از کلاس‌های حرارتی معمول در موتورها عبارتند از:
کلاس B
کلاس B نشان میدهد که موتور قادر است در دمای حداکثر ۱۳۰ درجه سانتیگراد به طور مطمئن عمل کند. این کلاس حرارتی برای بسیاری از الکتروموتورها استفاده میشود.
کلاس F
کلاس F نشان میدهد که موتور قادر است در دمای حداکثر ۱۵۵ درجه سانتیگراد به طور مطمئن عمل کند. این کلاس حرارتی برای موتورهایی که در شرایط حرارتی بیشتری قرار دارند، مانند برخی از موتورهای صنعتی، استفاده میشود.
کلاس H
کلاس H نشان میدهد که موتور قادر است در دمای حداکثر ۱۸۰ درجه سانتیگراد به طور مطمئن عمل کند. این کلاس حرارتی برای موتورهایی که در شرایط حرارتی بسیار بالا قرار دارند، مانند موتورهای صنعتی و موتورهای نفت و گاز، استفاده میشود.
در انتخاب موتور، اهمیت کلاس حرارتی در این است که بر اساس شرایط عملکرد، میزان گرمای تولید شده توسط موتور و محدودیت‌های حرارتی، انتخاب کلاس حرارتی مناسب جهت جلوگیری از خرابی و کاهش عمر موتور اهمیت دارد.
هر موتور با توجه دمای مجاز عایق ها و سیم پیچ ها و موارد مختلف دارای یک کلاس حرارتی می باشد لذا در هنگام خرید بایستی به شرایط دمایی روی پلاک موتور توجه نمود که اعداد زیر در جدول کلاس های حرارتی مختلف را نشان می دهد.
مثلا اگر در پلاک موتور CL B ذکر شده بود یعنی کلاس حرارتی آن 130 درجه سانتیگراد است.
|
کلاس حرارتی |
حداکثر دمای مجاز |
|
A |
۱۰۵ درجه سانتیگراد |
|
E |
۱۲۰ درجه سانتیگراد |
|
B |
۱۳۰ درجه سانتیگراد |
|
F |
۱۵۵ درجه سانتیگراد |
|
H |
۱۸۰ درجه سانتیگراد |
|
C |
بیش از ۱۸۰ |
وزن موتور
روی پلاک برخی از موتور های میزان وزن موتور غالبا با واحد کیلو گرم ذکر شده است که در پلاک موتور استریم این عدد 43kg ذکر شده بود.
وزن الکتروموتور را نشان میدهد و برای نصب و حمل و نقل الکتروموتور مهم است.
کشور سازنده
کشوری که الکتروموتور در آن ساخته شده است را نشان میدهد.
پست بعدی
دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید